Με αυτό το επαναληπτικό ολοκληρώνεται η Ιστορία τη Ε' Δημοτικού. Πάμε να δούμε πως λύνουμε τις ασκήσεις.
1. Τι σημαίνει η φράση «διαίρει και
βασίλευε»; Ποιοι την εφάρμοσαν πρώτοι και για ποιους λόγους; Σχολιάστε
τα αποτελέσματα της εφαρμογής της στην Ελλάδα.
Η φράση «διαίρει και βασίλευε» σημαίνει πως για να διατηρήσεις
την εξουσία σου, φρόντισε να σπείρεις τη διχόνοια ανάμεσα στους
αντιπάλους σου. Οι Ρωμαίοι ήταν οι πρώτοι που εφάρμοσαν αυτήν την
τακτική, για να κυβερνήσουν τους κατακτημένους λαούς. Ακριβώς
αυτό έκαναν και στους Έλληνες, πράγμα που απέδωσε τα μέγιστα, ώστε να
μπορέσουν να τους διοικήσουν, χωρίς προβλήματα και πιθανές εξεγέρσεις.
2. Αριθμήστε τα γεγονότα (από 1 έως 10) με τη χρονική σειρά που αυτά έγιναν:
5 - Ο Ηράκλειος εκστρατεύει κατά των Περσών.
4 - Ο Ιουστινιανός κτίζει την Αγία Σοφία και μεγαλώνει το Βυζαντινό κράτος.
10 - Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους (1453 μ.Χ.).
2 - Η πρωτεύουσα μεταφέρεται από τη Ρώμη στο Βυζάντιο.
3 - Η Αυτοκρατορία χωρίζεται σε ανατολικό και δυτικό ρωμαϊκό κράτος (395 μ.Χ.).
1 - Οι Ρωμαίοι κατακτούν την Ελλάδα (146 π.Χ.).
9 - Η Πόλη απελευθερώνεται από τον Αλέξιο Στρατηγόπουλο (1261 μ.Χ.).
6 - Ο Λέων Γ΄, ο Ίσαυρος σώζει την Πόλη από τους Άραβες (717 μ.Χ.).
7 - Το Βυζάντιο φτάνει σε μεγάλη ακμή στα χρόνια της Μακεδονικής Δυναστείας.
8 - Οι Φράγκοι κυριεύουν την Κωνσταντινούπολη (1204).
3. Αντιστοιχίστε τις ιστορικές έννοιες της πρώτης στήλης με τις σχετικές τους ή τις αντίθετές τους που υπάρχουν στη δεύτερη.
Ακμή - Παρακμή
Άλωση - Πολιορκία
Ένωση εκκλησιών - Σχίσμα των εκκλησιών
Ανεξιθρησκία - Φανατισμός
Διοίκηση - Αναρχία
Προνόμια - Υποτέλεια
Ειρήνη - Πόλεμος
Διπλωματία - Συμμαχία
Ηγεμονία - Απελευθέρωση.
4. Συνδέστε τα παρακάτω ιστορικά γεγονότα με τη χρονολογία που αυτά συνέβησαν:
146: Οι Ρωμαίοι κατακτούν την Ελλάδα.
330: Η Κωνσταντινούπολη γίνεται πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας.
537: Γίνονται τα εγκαίνια της Αγίας Σοφίας.
626: Η Πόλη σώζεται από τους Αβάρους.
1204: Η Πόλη κυριεύεται από τους Φράγκους.
1453: Η Άλωση της Πόλης από τους Τούρκους.
5. Βάλτε Χ στο ορθογώνιο της έννοιας με την οποία σχετίζεται καθεμιά από τις παρακάτω φράσεις και δικαιολογήστε την επιλογή σας.
Η αυτοκρατορία χωρίστηκε σε Θέματα. - Διοίκηση
Οι γεωργοί αύξησαν την παραγωγή προϊόντων. - Οικονομία
Οι νόμοι εκσυγχρονίστηκαν και συγκεντρώθηκαν. - Νομοθεσία
Περιορίστηκε ο αριθμός των υπαλλήλων. - Διοίκηση
Αναπτύχθηκε πολύ το εμπόριο μεταξωτών. - Οικονομία
Γράφτηκαν και νέοι νόμοι, οι «Νεαρές». - Νομοθεσία
Οι νόμοι εφαρμόζονται δίκαια για όλους. - Διοίκηση
Η Κρήτη ελευθερώθηκε από τους πειρατές. - Διοίκηση
Οι δρόμοι της θάλασσας έμειναν ανοιχτοί. - Οικονομία
Τα εμπόριο πέρασε στα χέρια των Βενετών. - Οικονομία
6. Οι βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν τη
διπλωματία για να διατηρούν ειρηνικές σχέσεις με τους γειτονικούς και
τους άλλους λαούς. Ποιες από τις παρακάτω ενέργειές τους θεωρείτε
διπλωματικές και ποιες όχι; Βάλτε ένα ναι ή ένα όχι μπροστά από κάθε
μία.
ΝΑΙ - Παραχωρούσαν προνόμια στους αρχηγούς τους.
ΝΑΙ - Τους πρόσφεραν πολύτιμα δώρα, τίτλους και αξιώματα.
ΝΑΙ - Έστελναν ιεραπόστολους και εκχριστιάνιζαν τον λαό τους.
ΝΑΙ - Ανέπτυσσαν εμπορικές σχέσεις μαζί τους.
ΝΑΙ - Έδιναν χρήματα κι έστρεφαν τον ένα αντίπαλό τους εναντίον του άλλου.
ΟΧΙ - Τους πολεμούσαν με τον στρατό και τα καράβια τους.
ΟΧΙ - Χρησιμοποιούσαν το υγρό πυρ εναντίον τους.
ΝΑΙ - Πάντρευαν τις πριγκίπισσές τους με ξένους άρχοντες ή διαδόχους τους.
ΟΧΙ - Τους έκαναν μισθοφόρους στον Βυζαντινό στρατό.
ΝΑΙ - Δέχονταν παιδιά των αρχόντων τους στο Πανεπιστήμιο της Πόλης.
7. Γράψτε πλάι σε κάθε πρόσωπο του πίνακα μια σύντομη πρόταση για μια ενέργειά του, που έμεινε ιστορική.
Κωνσταντίνος: Μετέφερε την πρωτεύουσα από την αρχική της θέση τη Ρώμη, στην Κωνσταντινούπολη.
Θεοδόσιος: Διχοτόμησε την αυτοκρατορία σε Ανατολική και Δυτική.
Ιουλιανός: Έκανε προσπάθειες για να επαναφέρει την αρχαία θρησκεία.
Ιουστινιανός: Έχτισε την Αγία Σοφία.
Αυτοκράτειρα Θεοδώρα: Ήταν η Σύζυγος του Ιουστινιανού, που τον έπεισε να μην παρατήσει τον θρόνο του και να αντιμετωπίσει τους στασιαστές.
Ηράκλειος: Πολέμησε τους Πέρσες.
Λέων Γ΄, ο Ίσαυρος: Έσωσε την Κωνσταντινούπολη από τους Άραβες.
Διγενής Ακρίτας: Ο πιο ξακουστός ακρίτας, λαϊκός ήρωας.
Βασίλειος Β΄: Ο γνωστός Βουλγαροκτόνος.
Πατριάρχης Φώτιος: Έστειλε τον Κύριλλο και τον Μεθόδιο, να εκχριστιανίσουν τους Σλάβους.
Αυτοκράτειρα Ευδοκία: Σύζυγος του Θεοδοσίου Β', που βοήθησε στην ίδρυση του πανεπιστημίου της Πόλης.
Φλαντανελλάς: Κατάφερε να σπάσει την πολιορκία με 4 καράβια, μεταφέροντας πολεμοφόδια και τρόφιμα στους Βυζαντινούς.
Κωνσταντίνος Παλαιολόγος: Ο τελευταίος αυτοκράτορας του Βυζαντίου.
Νικηφόρος Φωκάς: Απευθύνθηκε στους Ρώσους, για να αντιμετωπίσει τους Βούλγαρους.
8. Διαλέξτε και κυκλώστε τα 3 από τα 10
γεγονότα-κλειδιά του παρακάτω πίνακα, που τα θεωρείτε πιο σημαντικά από
τα άλλα. Δικαιολογήστε και σχολιάστε την επιλογή σας.
1 Το «Διάταγμα της ανεξιθρησκίας» (Μεδιολάνων).
Έδωσε την ελευθερία στους πολίτες, να επιλέξουν και να λατρέψουν την
θρησκεία που εκείνοι επιθυμούσαν, χωρίς να φοβούνται για διωγμούς και
βασανιστήρια.
2 Η μεταφορά της πρωτεύουσας από τη Ρώμη στην Κωνσταντινούπολη.
Η νέα τοποθεσία της πρωτεύουσας, είχε πολύ μεγάλη στρατηγική σημασία, καθώς αποτελούσε σταυροδρόμι τριών ηπείρων.
3 Η ασφάλιση της Πόλης με «άπαρτα» τείχη.
Εξαιρετική επιλογή, καθώς αυτά έσωσαν την Πόλη από πολλούς εχθρούς που την πολιόρκησαν κατά τα χρόνια.
4 Η ανακήρυξη του χριστιανισμού ως επίσημης θρησκείας του κράτους.
Αλλαγή επίσημης θρησκείας, κοινωνικής και πολιτικής ζωής.
5 Το (ξανα)χτίσιμο της Αγίας Σοφίας από τον Ιουστινιανό.
Πολύ σημαντική κίνηση, που ενίσχυσε τον χριστιανισμό και μας χάρισε την Αγία Σοφία, που έχουμε μέχρι και σήμερα.
6 Η επικράτηση της ελληνικής γλώσσας στη διοίκηση και τη νομοθεσία.
Η επικράτηση της ελληνικής γλώσσας, βοήθησε στην αφομοίωση των Ελλήνων
στην ανατολική αυτοκρατορία και προώθησε τον ελληνορθόδοξο χαρακτήρα του
Βυζαντίου.
7 Ο εκχριστιανισμός των Σλάβων και των Ρώσων από τους Βυζαντινούς.
Διπλωματική πράξη, που βοήθησε στην εξομάλυνση των διαφορών μεταξύ των δύο λαών και δημιούργησε δεσμούς φιλίας.
8 Η παραχώρηση προνομίων στους Βένετους και τους Γενουάτες.
Λάθος απόφαση, που οδήγησε το Βυζάντιο σε εμπορική και οικονομική παρακμή.
9 Η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204).
Σκοτεινή περίοδος της ιστορίας του Βυζαντίου, με 57χρονη λατινοκρατία και πνευματική / οικονομική παρακμή της αυτοκρατορίας.
10 Η Άλωση της Πόλης από του Οθωμανούς Τούρκους (1453).
Το οριστικό τέλος της Βυζαντινής αυτοκρατορίας.
9. Βάλτε Σ στις ενέργειες των Ρωμαίων ή
Βυζαντινών που σας βρίσκουν σύμφωνους και Δ σε όσες διαφωνείτε.
Δικαιολογήστε την επιλογή σας.
Δ - Ο Ρωμαίοι μετέφεραν στη Ρώμη πολλά ελληνικά έργα τέχνης.
Τα έργα τέχνης δεν πρέπει να καταστρέφονται ούτε να τα κλέβουν από την
θέση τους, για να κοσμήσουν την πόλη τους (ή τα μουσεία τους).
Σ - Πολλοί Έλληνες δάσκαλοι δίδαξαν ελληνικά στους Ρωμαίους και τα παιδιά τους.
Αυτή τους η πράξη βοήθησε πάρα πολύ στην εξάπλωση και διάδοση του ελληνικού πολιτισμού.
Σ - Ο Κωνσταντίνος και ο Λικίνιος υπέγραψαν το «διάταγμα της ανεξιθρησκίας».
Με την υπογραφή του διατάγματος, έπαυσαν οι διωγμοί των χριστιανών και έτσι επικράτησε η ειρήνη μεταξύ των πολιτών.
Δ - Φανατικοί χριστιανοί κατέστρεψαν πολλά αρχαία αγάλματα και μνημεία.
Ο φανατισμός είναι απαίσιο πράγμα, καθώς τυφλώνει τους ανθρώπους και
τους οδηγεί σε ακρότητες. Έτσι, στο όνομα μίας ιδεολογίας, θρησκείας ή
πολιτικών πεποιθήσεων, οι άνθρωποι δεν σέβονται τίποτα και προκαλούν
καταστροφές.
Δ - Ο Ιουστινιανός έκλεισε τη Φιλοσοφική σχολή της Αθήνας.
Το να κλείσει την Φιλοσοφική σχολή της Αθήνας, ήταν ένα από τα
μεγαλύτερα λάθη του Ιουστινιανού, καθώς αποτελούσε κέντρο πνευματικής
ανάπτυξης και καλλιέργειας.
Σ - Ο Πατριάρχης Σέργιος έδωσε τους θησαυρούς της Εκκλησίας στον Ηράκλειο.
Περίτρανη απόδειξη πως η εκκλησία και το κράτος μπορούν να συνεργαστούν αρμονικά.
Δ - Στα βυζαντινά σχολεία φοιτούσαν μόνο αγόρια.
Η εκπαίδευση πρέπει να είναι για όλους, ανεξαρτήτως φύλλου και θρησκείας.
Σ - Στις σχολές του Βυζαντίου φοιτούσαν και μαθητές από άλλες χώρες.
Διπλωματική κίνηση που ενίσχυσε το γόητρο των Βυζαντινών σχολών και βελτίωσε τις σχέσεις του κράτους με τους άλλους λαούς.
Σ - Ο σουλτάνος φέρθηκε με σεβασμό στον αυτοκράτορα Ρωμανό Διογένη.
Σωστή στάση ενός ηγέτη κράτους.
Δ - Οι Φράγκοι κατακτητές μετέφεραν στη Δύση πολλούς θησαυρούς της Πόλης.
Η κλοπή δεν είναι ποτέ καλή, ακόμα και στην περίπτωση κατάκτησης μιας
περιοχής, δεν είναι σωστό να την ξεγυμνώνεις από τους θησαυρούς της.
Σ - Ο Αλέξιος Στρατηγόπουλος ανάκτησε την Πόλη, αναίμακτα (χωρίς νεκρούς).
Ένα εξαιρετικό επίτευγμα, καθώς δεν ζημίωσε την Πόλη ούτε οικονομικά, ούτε πληθυσμιακά.
Σ - Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος δε δέχτηκε να παραδώσει την Πόλη και να σωθεί.
Ηρωική στάση ενός αυτοκράτορα.
